کنکور نام آزمونی است که برای سنجش آموخته‌های داوطلبان ورود به دانشگاه در تعدادی از کشور‌های جهان مثل ایران، چین، ترکیه و کره جنوبی برگزار می‌شود. برگزاری این آزمون در ایران و کشور‌های دیگری که از آن یاد شد در حالی است که هیچ کدام از کشور‌های اروپایی و نیز آمریکا این آزمون را برای ورود به دانشگاه برگزار نمی‌کنند.

سازمان سنجش آموزش کشور که سازمانی تحت نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است، در ایران مسئول اصلی برگزاری کنکور سراسری برای ورود به دانشگاه‌های دولتی است. این آزمون در هر سال یک بار در مقاطع مختلف دانشگاهی مثل کاردانی، کاردانی به کارشناسی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری برگزار می‌شود.

 

تاریخچه کنکور

---

اوّلین کنکور ایران در سال ۱۳۴۸ برگزار شد و ۴۷٫۷۰۳ نفر داوطلب در آن شرکت کردند. سؤالات اوّلین دوره کنکور، به صورت سؤالات جواب کوتاه طراحی شده بود. نفر اول در این کنکور وحید عثمانیان بود.

در سال‌های گذشته توجه داوطلبان کنکور به کنکور کارشناسی رشته تجربه بیش از پیش شدهاست به طوری که تعداد شرکت کنندگان داوطلبان در کنکور تجربی در سال ۱۳۹۵ به ۵۱۹ هزار و ۴۸۸ نفر رسید. این در حالی است که در همین سال تعداد شرکت کنندگان کنکور ریاضی فیزیک به ۱۶۲ هزار و ۸۷۹ نفر و تعداد شرکت کنندگان کنکور علوم انسانی به ۱۶۱ هزار و ۵۰۰ نفر و تعداد شرکت کنندگان کنکور هنر ۵۴ هزار و ۶۹۷ نفر و در کنکور منحصراً زبان به ۱۱۵ هزار و ۷۱۰ نفر رسید.

طبق این آمار تعداد شرکت کنندگان کنکور تجربی در سال ۹۵ بیش از ۳ برابر داوطلبان کنکور ریاضی فیزیک و علوم انسانی میباشد. علت این امر بازار کار رشته‌های تحصیلی تجربی است، اما با توجه به آمار، تعداد پزشک‌ها بیشتر از بیماران خواهد شد و همچنین با توجه به افزایش بهداشت جهانی اشباع شدن بازارکار این رشته‌های محبوب در آینده نزدیک دور از ذهن نیست.

از نکات جالب کنکور کارشناسی در شرایط جدید احتمال قبولی متقاضیان با توجه به تعداد داوطلبین و ظرفیت دانشگاه‌ها است که در رشته تجربی ۲۴٪، ریاضی ۱۱۸٪، انسانی ۹۰٪، هنر ۴۱٪ و زبان ۲۷٪ است.

در آمار نهایی ثبت نام کنندگان داوطلبان کنکور سراسری ۹۶ مشخص شد که تعداد ۹۲۹ هزار و ۷۹۱ نفر در مجموع ثبت نام کردهاند که پیشتازی داوطلبان کنکور تجربی نیز همچون سال‌های گذشته ادامه داشت که طبق آن ۵۸۰ هزار و ۳۰۱ داوطلب در گروه آزمایشی علوم تجربی، ۱۴۸ هزار و ۴۲۹ نفر در گروه آزمایشی علوم ریاضی، ۱۸۴ هزار و ۱۲۲ نفر در گروه آزمایشی علوم انسانی، ۱۰ هزار و ۴۸۵ نفر در گروه آزمایشی هنر و ۶۴۵۴ داوطلب نیز در گروه آزمایشی زبان‌های خارجی ثبت نام کردهاند. قبولی در دانشگاه‌های دولتی دشوار است و بسیاری از داوطلبین به علت استرس‌های مربوط به قبولی در کنکور آسیب‌های روحی وجسمی میبینند.

آنچه قابل توجه است اینکه شرایط قبولی در کنکور در ایران برای تمامی افراد یکسان نیست و در بسیاری از موارد ممکن است فردی با تراز علمی کمتر جایگاه علمی بهتری بدست. این موضوع بخاطر اعمال سهیمه‌های فراوان در آزمون هاست که تأثیر به سزایی در قبولی افراد دارد و بر همین اساس ممکن است برابری در کنکور مورد توجه نباشد.

به همین علت بسیاری عدالت و رقابت سالم در این ازمون را زیر سؤال میبرند. چرا که عده قابل توجهی از دانشجویان رشته‌های پرطرفدار و حساس را داوطلبینی تشکیل میدهند که درصد‌های مطلوب و کافی برای قبولی را بدست نمی‌آاورند.

طبق گزارش رسمی سازمان سنجش در کنکور سال۱۳۹۷تعداد یک میلیون و ۱۱ هزار و ۳۶۰ نفر داوطلب شرکت کردهاند.

علوم ریاضی و فنی:
ریاضیات (شامل: ریاضی ۱، حسابان ۱، حسابان ۲، هندسه (۲،۱و ۳) آمار و احتمال و ریاضیات گسسته)، فیزیک (۲،۱و۳) و شیمی (۲،۱و ۳) (طبق نظام جدید) و دروس عمومی.

کنکور کارشناسی

---

علی رغم اینکه به همه آزمون‌های ورودی دانشگاه در جامعه کنکور گفته می‌شود، اما به علت حجم بالای داوطلبین آزمون کارشناسی دانشگاه‌ها وقتی سخن از کنکور می‌شود، منظور بیشتر مردم کنکور کارشناسی است که در پنج گروه تجربی، ریاضی فیزیک، علوم انسانی، هنر و ریاضی برگزار می‌شود.

دواطلبان علوم تجربی نیاز است دروسی، چون زیستشناسی، زمینشناسی، ریاضیات عمومی (آمار و هندسه را نیز شامل میشود)، فیزیک و شیمی را برای کسب آمادگی بخوانند.

داوطلبان گروه ریاضی و فیزیک نیاز است دروسی، چون ریاضیات، فیزیک، شیمی، هندسه، آمار و احتمالات و... را برای کسب آمادگی بخوانند.

داوطلبان علوم انسانی نیاز است دروسی، چون زبان و ادبیّات فارسی (شامل: تاریخ ادبیات ایران و جهان، آرایه‌های ادبی، عروض و قافیه و متون نظم و نثر)، زبان عربی، اقتصاد، جامعهشناسی، روانشناسی، فلسفه و منطق، تاریخ، جغرافیا و ریاضیات پایه و را برای قبولی بخوانند.

داوطلبان زبان‌های خارجی باید زبان خارجی تخصصی اعلام شده را بخوانند و داوطلبان گروه هنر نیز درک عمومی هنر، درک عمومی ریاضی-فیزیک، ترسیم فنی، خلاقیت تصویری و تجسمی، خلاقیت نمایشی، خلاقیت موسیقی، خواص مواد درس ریاضی را باید بخوانند.

بومی گزینی

---

در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ مسئولان برگزار کننده کنکور در ایران تأکید زیادی بر سیاست‌های بومی گزینی کردند و این با اجرایی کردن این سیاست جمع زیادی از داوطلبان شایسته که محل زندگی آن‌ها در منطقه‌ای که دانشگاه‌های بزرگ کشور نبود را از ورود به این دانشگاه‌ها محروم کردند.
این سیاست با اهداف زیر در دستور کار مسئولان قرار گرفت:

کاهش مشکلات اقامتی و معیشتی دانشجویان و دانشگاه (نظیر مشکل کمبود خوابگاه، افت تحصیلی ناشی از دوری خانواده و مشکلات اقتصادی).
کاهش مهاجرت‌های درون کشوری

کنکور دانشگاه فنی و حرف‌های

---

همانطور که اشاره کنکور در مقاطع و رشته‌های مختلف برگزار می‌شود. کنکور دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای شامل کلیه رشته‌های فنی و حرف‌های و کار و دانش میشود که شامل دروس عمومی مانند ادبیات ۱و۲، دینی و زندگی ۱و۲و۳ و دروس پایه مانند ریاضی ۱و۲ در بعضی از رشته‌ها مانند کامپیوتر (مهندسی کامپیوتر) و الکتروتکنیک (مهندسی برق) ریاضی ۳، فیزیک ۱ و دروس‌های تخصصی در هر رشته میشود. البته در سال ۹۵ تصمیم بر آن شد که برای ورود به ۳۱ رشته فنّی و حرف‌های و کار و دانش نیازی به کنکور نباشد.

کنکور دانشگاه آزاد اسلامی

---

مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی نیز آزمون‌های تقریباً مشابهی را برای پذیرش دانشجو برگزار میکرد. دانشگاه آزاد اسلامی، آزمون گروه پزشکی را جداگانه از آزمون علوم تجربی برگزار میکرد. از کنکور سراسری ۱۳۹۲ این آزمون با آزمون سراسری تلفیق شد و داوطلبان فقط در آزمون سراسری با متولی گری سازمان سنجش شرکت میکنند.

تأثیر معدل در کنکور

---

در سال ۹۵ برای کنکور ۹۶ تأثیر معدل مثبت درنظر گرفته شد و برای سال‌های بعد باید بررسی شود. چرا که طبق قوانین، تأثیر قطعی معدل درکنکور باید در صورتی اعمال شود که امتحانات سه سال آخر دبیرستان به صورت نهایی برگزار شود. با اعتراض به این مسئله که چرا نمرات یک سال امتحان نهایی (سال سوم) باید در کنکور تأثیر قطعی داشته باشد این موضوع بررسی شده و تأثیر معدل در کنکور ۹۶ تأثیر مثبت شد. تاثیر معدل در کنکور سراسری سال ۹۸ بعد از کش و قوس‌های فراوان به صورت حداکثر ۳۰ درصد و برای متقاضیان نظام قدیم ۲۵ درصد تأثیر مثبت اعلام شد و عملاً تأثیری در قبولی رشته‌های پر متقاضی نخواهد داشت. در رابطه با کنکور سال ۹۸ به بعد نیز هنوز تصمیم قطعی گرفته نشدهاست.

حذف کنکور

---

حذف کنکور با هدف کاهش استرس دانش آموزان و خانواده‌های آن‌ها و نیز ارتقای کیفیت آموزش و سنجش توانمندی داوطلبان از جمله مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که در سال‌های گذشته مورد توجه مسئولان کشور بوده است. با این حال هنوز موضوع حذف کنکور به صورت قطعی انجام نشده و همچنان این آزمون برای تعیین صلاحیت دانشجویان دانشگاه‌های بزرگ و رشته‌های پر طرفدار برگزار می‌شود.

مافیای کنکور

---

استمرار برگزاری کنکور به سبک و سیاق پیشین و سئوال‌های تستی که همه ساله برای سنجش دانسته‌های داوطلبان ورود به دانشگاه برگزار می‌شود، جمع قابل توجهی از سرمایه گذارن و سرمایه داران را مجاب کرده تا با ورود به این حوزه و فعالیت در عرصه انتشار کتب تستی، کلاس‌های مشاوره، برگزاری دوره‌های انتخاب رشته و... از این محل به دنبال کسب درآمد باشند؛ روندی که سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش در دولت دوازدهم بار‌ها به آن اشاره کرده و یکی از برنامه‌های خود در این وزارتخانه را مقابله با این مافیا عنوان می‌کند.