کلیات
محیط زیست عبارت است ترکیبی از دانشهای متفاوت در علم است که شامل مجموعهای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر میگذارد و از آن تأثیر میپذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیتهای او مرتبط میشود و میتوان محیط زیست را مجموعهای از عوامل طبیعی کرهٔ زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره، که انسان را احاطه میکنند خلاصه کرد.
تفاوت محیط زیست و طبیعت
تفاوت
محیط زیست با طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیر زیستی میشود که منحصراً در نظر گرفته میشوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهمکنشهای میان انسان و طبیعت و از دیدگاه بشر توصیف میشود.
عوامل مؤثر در ایجاد محیط زیست
تنوع آب و هوایی و تنوع شرایط اقلیمی، نوع خاک، اختلاف ارتفاع و نا همواریها از جمله عواملی هستند که منجر به ایجاد محیط زیست می شوند.
زیستگاههای جهان
سطح کرهٔ زمین بهطور کلی به ۴ بخش تقسیم میشود که عبارتاند از سنگکره (لیتوسفر)، آبکره (هیدروسفر)، هواکره (اتمسفر) و بیوسفر. بعضی از دانشمندان یخکره را نیز جزء این تقسیمبندی میدانند. هر کدام این بخشها شامل اکوسیستمهایی گوناگون هستند که بهطور کلی محیط زیست را تشکیل میدهند.
خاک
مهمترین آثار فعالیتهای انسان بر خاک عبارت اند از: مسمومیت و فرسایش که موجب تخریب و کاهش توان زمینهای زراعی میشوند. بهطور کلی فرسایش خاک پدیدهای طبیعی است که به وسیلهٔ عواملی، چون باد، روانابهای سطحی و تغییرات دما انجام میگیرد. با این حال، فعالیتهای انسان از جمله زراعت مفرط، آبیاری زمینهای زراعی، محصولات تککشتی، چریدن بیش از حد دامها در مراتع، جنگلزدایی و بیابانزایی باعث از بین رفتن تعادل موجود میان روند تخریب و ایجاد خاک، و در نهایت آلودگی آن میشوند.
مسمومیت خاک میتواند در اثر افزایش نمکهای خاک توسط ماشینآلات کشاورزی یا آلودگی مستقیم آن توسط افراد یا کارخانهها به ایجاد شود. در این صورت خاک ناحاصلخیز و حتی سمی برای برخی گیاهان میشود.
آب
طبق سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، مهمترین تأثیرات فعالیتهای انسان بر روی آبها در سه مورد خلاصه میشود: مصرف بیش از حد آب و از بین رفتن منابع آب و آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی.

امروزه تأمین آب شیرین برای بعضی کشورها یک بحران جدی محسوب میشود. بر اساس گزارشهای این سازمان در سال ۲۰۰۱، در صورت عدم اقدامات مناسب، در سال ۲۰۳۰، ۳٫۹ میلیون نفر دچار این بحران خواهند شد. قابل توجهاست که این بحران خود با روند کنونی افزایش جمعیت اوج نیز خواهد گرفت.
گرم شدن زمین نیز در از بین رفتن منابع آب به خصوص در مناطقی، چون آسیای مرکزی، آفریقای شمالی و دشتهای بزرگ ایالات متحده نقش میدارد.
کیفیت آبها نیز بحران دیگری است که برخی کشورها در پیش رو دارند. میزان آلودگی برخی آبها و روند افزایش آن در بسیاری از نقاط کرهٔ زمین بسیار نگرانکننده میباشد. آبهای سفرههای زیرزمینی و رودها و دریاچهها منابع مهم تأمین آب شیرین هستند که مستقیماً در معرض آلودگی توسط فعالیتهای انسان قرار دارند. آلودگی دریاها نیز علاوه بر دخالت مستقیم انسان، تحت تأثیر آلودگی آبهای شیرین و چرخهٔ آب میباشد.
علل آلودگی آبها ممکن است فیزیکی یا شیمیایی باشند:
آلودگی فیزیکی همچون آلودگی گرمایی (مصرف آب برای خنک کردن دستگاههای صنعتی که موجب افزایش دمای آب و در نهایت از بین رفتن برخی گونههای گیاهی یا جانوری میشود) یا رادیواکتیو (در اثر حوادث هستهای).
آلودگیهای شیمیایی بسیار گوناگون میباشند و میتوانند در اثر ورود مواد شیمیایی حاصل از کارخانهها، کشاورزی یا فاضلابهای شهری به درون آب باشد. مصرف مواد شیمیایی ضد آفت در کشاورزی از علل مهم آلودگی آبهای زیرزمینی یا سطحی است که مستقیماً موجب مرگ بسیاری از گونهها میشود. همچنین، مصرف کودهای نیتراتدار و فسفاتدار موجب افزایش این عناصر در آبها میشود. در نتیجه، باکتریها و جلبکهای سطح آب که از این مواد تغذیه میکنند به سرعت رشد میکنند و زیاد میشوند و موجب کمبود اکسیژن محلول در آب و در نتیجه مرگ اغلب گونههای ساکن زیر آب میشوند.
آلودگی توسط فلزات سنگین، چون جیوه، آرسنیک، سرب و روی نیز که حاصل از فعالیت کارخانههاست طی زنجیرههای غذایی انباشته میشود و جان بسیاری از جانوران و نیز انسان را تهدید میکند.
آلودگی آبها همچنین موجب بارشهای اسیدی میگردد که برای محیط زیست سمی میباشند. آلودگی توسط هیدروکربنها (همچون نفت)، پلیکلروبیفنیلها (که سمی و سرطانزا هستند) و سایر مواد شیمیایی، چون انواع داروها، مواد شوینده… نیز مثالهای دیگری از آلودگی شیمیایی آبها هستند.
هوا
آلودگی هوا عبارت است از ورود مستقیم یا غیر مستقیم هر عنصری توسط انسان یا عامل طبیعی که احتمال ایجاد اثرات نامطلوب بر سلامتی انسان و محیط زیست را داشته باشد. انواع آلودگیهای هوا عبارتاند از:
گازهای شیمیایی سمی که غالباً حاصل واکنشهای سوختن هستند.
اوزون، که وجودش در لایههای پایینی هواکره تأثیرات خطرناکی بر سلامتی جانداران دارد.
گازهای حاصل از سوختن، چون دیاکسید گوگرد، اکسیدهای ازت، مونوکسید کربن، سولفید هیدروژن و بعضی گازهای گلخانهای.
گرد و غبار و ذرات معلق در هوا
گازهای گلخانهای همچون دیاکسید کربن، متان و فلوئوروکربنها.
فلزات سنگین همچون آرسنیک، سرب، روی، مس، کروم، جیوه و کادمیوم که در اثر فعالیتهای صنعتی وارد هوا میشوند.
زیست بوم
زیستبومها به لحاظ تاریخی شبیه به مفهوم اکوسیستمها هستند و از مناطق جغرافیایی، عرض جغرافایی، شرایط آب و هوایی مرتبط با محیط زیست بر روی زمین، مانند جمعیت گیاهان، حیوانات و شرایط محیط زندگی شان، اغلب به عنوان اکوسیستم نامیده میشوند. زیست بومها بر مبنای عوامل نظیر ساختار گیاهان (مانند درختان، درختچهها و گیاهان)، انواع برگها (مانند ورقهای عرضی و سوزنی)، فاصله گیاه (جنگل، جنگل، ساوانا) و آب و هوا تعریف میشوند. بر خلاف اکوژنزها، زیست بومها به واسطه ژنتیک، طبقهبندی یا شباهتهای تاریخی تعریف نمیشوند. زیست بومها اغلب با الگوهای خاصی از جانشینی زیست محیطی و پوشش گیاهی اوج شناخته میشوند.
توافق پاریس
توافق پاریس (فرانسوی: Accord de Paris)، که با نام پیمان پاریس نیز شناخته میشود، ذیل چارچوب پیماننامه سازمان ملل در تغییر اقلیم (UNFCCC) در رابطه با کاستن از انتشار گازهای گلخانهای، سازگاری و امور مالی است که از سال ۲۰۲۰ شروع میشود. متن توافق از سوی نمایندگان ۱۹۵ کشور در کنفرانس تغییر اقلیم ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد در پاریس مذاکره و با اجماع در ۱۲ دسامبر ۲۰۱۵ تصویب شد. توافق پاریس.
رشتههای مختلفی در ایران دربارهٔ محیط زیست وجود دارد که از جمله آنها میتوان رشتههای زمینشناسی-زیستمحیطی، مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست، مهندسی عمران-محیط زیست، مهندسی شیمی-محیط زیست، حقوق محیط زیست، آموزش محیط زیست و مهندسی بهداشت محیط را نام برد. رشته علوم محیط زیست (مهندسی منابع طبیعی-محیط زیست) شامل مباحثی نظیر بومشناسی گیاهشناسی، جانورشناسی، زیستشناسی، سیستماتیک، ژئومورفولوژی، فیزیولوژی، مدیریت، حیات وحش، شیمی آلی، زمینشناسی مساحی، ریاضی، فیزیک، برنامهریزی شهری، جغرافیا، اقتصاد، ارزیابی، آلودگی، اپیدمیولوژی، بهداشت، هواشناسی، مدیریت کشاورزی، و ژنتیک میباشد. به تازگی در ایران این رشته رونق پیدا کردهاست و به دلیل حیاتی بودن این رشته افراد با سطح علمی بالا جذب این رشته میشوند (در سطح آزمون سراسری)، ولی در کشور ایران بهرهوری از این رشته آنچنان که باید با توجه به شرایط اکولوژیکی خاص منطقه صورت نمیگیرد.
سازمان محیط زیست
سازمان حفاظت محیط زیست ایران سازمانی دولتی است که بر امور مربوط به حفظ محیط زیست ایران نظارت دارد. این سازمان وابسته به ریاست جمهوری ایران است. از مهمترین وظایف آن میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به منظور حفاظت از محیط زیست و تضمین بهرهمندی درست و مستمر از محیط زیست و همسو با توسعه پایدار.
پیشگیری و ممانعت از تخریب و آلودگی محیط زیست.
حفاظت از تنوع زیستی کشور.
عوامل تخریب زیستبومها
از اصلیترین عوامل از بین رفتن و تخریب زیستبومها میتوان به: سوزاندن و قطع درختان به منظور تهیه زغال و هیزم، قطع درختان برای تولید الوار و مصالح ساختمانی و صنعتی و گسترش بیرویه شهرها و کارخانهها اشاره کرد. افزایش جمعیت و تغییر سبک زندگی از زمان انقلاب صنعتی مهمترین عامل برای دستاندازی به طییعت و تخریب محیط زیست بوده است. کاهش کیفیت خاک در ۲۵ سال آتی میتواند تولید غذای جهانی را تا حدود ۱۲ درصد کاهش دهد؛ این امر ممکن است باعث رشد ۳۰ درصدی قیمت جهانی غذا شود. از بین رفتن صخرههای مرجانی به دلیل ورود مواد شیمیایی مضر، دفع فاضلابهای خطرناک در دریا، افزایش دمای آب و صید بیرویه، تعداد ماهیگیران و قایقهای ماهیگیری را کاهش خواهد داد. جنگلزدایی و تخریب جنگلها بر اکوسیستم جنگل، منابع آب شیرین جنگل، کیفیت آب و معیشت مردمی که در جنگلها زندگی میکنند، اثرات منفی میگذارد. افزایش آلودگی آبها، دسترسی به آب شیرین را تحت تأثیر قرار داده و منجر به آلودگی منابع غذایی و تخریب اکوسیستمها میشود و بدین ترتیب پیامدهای نامطلوب فراوانی بر سلامت بشر دارد.
دولت به فوریت لایحه اصلاحی بفرستد، مجلس تصویب کند
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس در نامه ای به معاون... یگان محیط زیست و جنگل بانی در بکارگیری سلاح توسط... محیط بانان شد ...
مردم تهران و رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی... « حمایت قضایی و بیمه ای از ماموران یگان محیط... زیست و جنگل بانی» در بکارگیری سلاح توسط محیط بانان... که استحضار دارید متاسفانه احیرا دو نفر از محیط بانان...
کد خبر: ۱۰۴۵۲۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۲
کد خبر: ۱۰۴۵۲۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۲
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گفت محیط بانان در صورتی...
محیط زیست کشور با اشاره به قانون بکارگیری سلاح اظهار... کرد بر اساس قانون بکارگیری سلاح محیط بانان می توانند... او افزود اگر علیه محیط بانان تیراندازی شود زمانی می... جان خودش یا سایر محیط بانان در خطر بوده است...
کد خبر: ۱۰۴۵۱۴۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۱
به عنوان پدر محیط زیست مهاباد نیز یاد می شود...
که موسس نخستین تعاونی حفاظت از محیط زیست کشور در... از هواداران برجسته و از فعالان محیط زیست و منابع... طبیعی آذربایجان غربی به شمار می رفت اقدامات زیست محیطی... زیستی آنها ارتباط تنگاتنگ با اداره حفاظت محیط زیست برای...
کد خبر: ۱۰۴۵۱۲۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۲۱
بازار بهینه سازی انرژی و محیط زیست رونق می گیرد...
کد خبر: ۱۰۴۴۶۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۸
شماری شد که در این مناطق زیست می کردند همچنین...
سازمان حفاظت محیط زیست - در خرداد ماه سال گذشته... فرهاد زندی - فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران... بنابر اعلام سازمان های متولی از جمله سازمان حفاظت محیط... زیست سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری و سازمان مدیریت...
کد خبر: ۱۰۴۴۳۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۷
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان گفت ۲ شکارچی خاطی...
موقع ماموران یگان حفاظت سرمحیط بانی انگوران و ترس از... بر دستشان نقش نبندد اما با پیگیری های مجدانه محیط... محیط زیست استان زنجان گفت میزان جریمه در نظر گرفته... طبیعت است افزود محیط بانان به صورت شبانه روز زیستگاه...
کد خبر: ۱۰۴۴۳۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۷
وزیر محیط زیست برزیل خواستار یک میلیارد دلار کمک خارجی...
سیما وزیر محیط زیست برزیل خواستار یک میلیارد دلار کمک... انتقادات فراوان قرار گرفته است وزیر محیط زیست برزیل گفت...
کد خبر: ۱۰۴۴۰۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۶
کد خبر: ۱۰۴۳۹۱۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۵
معاون محیط زیست:
معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ایران مدیر... یک تلنگر شرایطش تغییر می کند محیط زیست کشور بسیار...
تجریشی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست ایران... و با یک تلنگر شرایطش تغییر می کند محیط زیست... سازمان محیط زیست کار خواهد کرد کارهای ستاد را انجام... دستگاه های اجرایی برای آب و محیط زیست کشور برنامه...
کد خبر: ۱۰۴۳۷۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۴
به محیط زیست پاسخ دادند ...
فضای سبز که سبب تخریب محیط زیست می شود چه... کلی صدمه به محیط زیست اگر موجب پایمال شدن حق...
کد خبر: ۱۰۴۳۵۷۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۳
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست کشور با اشاره به آماده... باش محیط بانان در روز طبیعت تاکید کرد که مردم... به هیچ عنوان نسبت به رهاسازی ماهی قرمز در محیط...
وگو با ایسنا با اشاره به اینکه محیط بان ها... تا اگر حادثه ای در مناطق چهارگانه محیط زیستی به... عنوان در مناطق محیط زیستی و حتی جنگل ها اقدام... حفاظت محیط زیست برای اطفای حریق های احتمالی طی این...
کد خبر: ۱۰۴۳۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۲
ورود مردم به مناطق تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط... زیست لرستان مانند پناهگاه های حیات وحش مناطق حفاظت شده...
حفاظت محیط زیست لرستان در اطلاعیه ای اعلام کرد با... ستاد مرکزی سازمان حفاظت محیط زیست کشور ورود به پناهگاه... حفاظت محیط زیست لرستان همچنین از هموطنان تقاضا کرد جهت...
کد خبر: ۱۰۴۳۳۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۲
های کلانی که به منظورحفاظت از محیط زیست صورت می...
کد خبر: ۱۰۴۳۳۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۱
معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط... زیست با بیان اینکه ایران کشوری است که از نعمت...
هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت ایران... سازمان حفاظت محیط زیست گفت اما متاسفانه وزارت نیرو در... معضل زیست محیطی غیرقابل کنترل است و به دنبال آن...
کد خبر: ۱۰۴۳۲۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۱۱
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران گفت باتوجه به بررسی های...
متوقف شد ولی همچنان محیط بانان درحال جمع آوری لاشه... سرمای هوا محیط بانان درحال تلاش برای جمع آوری و... کارنامی مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران درباره آخرین وضعیت تلفات... این روزها محیط بانان درحال جمع آوری لاشه هایی هستند...
کد خبر: ۱۰۴۲۹۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۹
درصورت ورود به محیط های آبی طبیعی می تواند بسیار...
که کارشناسان محیط زیست نسبت به رهاسازی ماهی قرمز در... رودخانه ها دریاچه ها و سایر محیط های طبیعی هشدار... محیط های طبیعی به ایسنا گفته که در ادامه به... با شرایط جدید محیطی سازگار کند تولید مثل می کند...
کد خبر: ۱۰۴۲۹۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۹
مدیر روابط عمومی بانک ایران زمین:
محیط زیستی این بانک عنوان کرد نگاه ویژه به حوزه... محیط زیست و همراهی با خواست مخاطبین بانک عامل اصلی... طراحی کمپینی به نام "پیک زمین" در حوزه محیط زیست...
کمپین محیط زیستی بانک ایران زمین به نام "پیک زمین"... اجتماعی خود را در حوزه محیط زیست تعریف کرده و... محیط زیست مهم ارزیابی کرد و گفت بانکها به صورت... مستقیم و غیر مستقیم در حوزه محیط زیست تاثیر زیادی...
کد خبر: ۱۰۴۲۹۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۸
بزرگترین رویدادهای محیط زیستی جهان که برای نخستین بار توسط... تنوع زیستی و منابع طبیعی جلب کنند صندوق جهانی طبیعت... دلایل اصلی کاهش تنوع زیستی از بین رفتن جنگل ها... منطقه و زیست بوم بسیار مهم از جمله جنگل های...
کد خبر: ۱۰۴۲۶۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۷
ساعت تلاش می شود تا زمینیان متوجه چالش های زیست... محیطی شوند ...
محیط زیست آموزش جوامع محلی درختکاری و جلب توجه مقامات...
کد خبر: ۱۰۴۲۴۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۱/۰۶